آبیاری زیرسطحی
گذشت زمان و گرم شدن زمین، موجب تقلیل سطح آب های زیر زمینی و سایر مخازن شده و زراعت را با مشکل جدی رو به رو کرده است. کم آبی پدیده ای است که در سال های اخیر، بشر بیش از پیش آن را احساس کرده و به دنبال راه چاره ای برای بقای خود می گردد. مشکل کم آبی، بیشترین اثرات خود را بر روی کشاورزی گذاشته و همین امر موجب پیدایش روش های متعدد زراعت و آبیاری با کمترین میزان مصرف آب شده است. در ادامه مقاله آبیاری زیرسطحی همراه ما باشید.
یکی از روش های نوین آبیاری گیاهان، آبیاری زیرسطحی می باشد که در آن مقدار مصرف آب حتی از آبیاری قطره ای هم کمتر است. آبیاری زیر سطحی، مشابه آبیاری قطره ای می باشد و تنها تفاوت آن در این است که لوله های آبیاری در زیر زمین دفن می شوند. البته در این روش میزان خیس شدن و رطوبت خاک به نسبت آبیاری قطره ای بیشتر بوده و میزان مصرف آب بسیار کمتر است. استفاده از آبیاری زیر سطحی موجب صرفه جویی در مصرف آب تا ۲۵ درصد خواهد شد و در صورت طراحی و اجرای اصولی رطوبت مورد نیاز گیاه در طول دوره رشد، به طور کامل تامین شده و موجب افزایش کیفیت محصول نهایی خواهد شد.
مزایای آبیاری زیرسطحی
آبیاری زیرسطحی مزایای فراوانی به نسبت سایر روش ها داشته و به لحاظ هزینه های کارگری و هزینه های نگهداری بسیار مقرون به صرفه است. برای اجرای این نوع آبیاری، نیازی به زمین های مسطح نیست و در زمین هایی با شیب تند هم می توان این روش را پیاده سازی کرد. عمق نصب لوله ها بر اساس ریشه ی گیاه تعیین می شود و به جهت طراحی خاصی که دارد معمولا در زمین های بزرگ و متوسط از این روش استفاده می شود. طول عمر این نوع آبیاری بین ۱۲ تا ۱۵ سال بوده و در صورت استفاده از تجهیزات باکیفیت عمر آن بیشتر هم می شود. به جهت استفاده از لوله های تراوا و کپسول رسی به جای لوله ی قطره چکان دار مشکل گرفتگی لوله ها رخ نخواهد داد.
در آبیاری زیرسطحی توزیع آب به چه صورت انجام می شود؟
در آبیاری زیرسطحی توزیع آب به صورت مداوم و یکنواخت انجام می شود و باعث رشد هر چه بهتر گیاه خواهد شد. همچنین به دلیل زیر سطحی بودن آبیاری میزان تبخیر آب تقریبا صفر بوده و آب هدر نمی رود. این روش، موجب حفظ رطوبت و املاح موجود در خاک شده و در نهایت باعث صرفه جویی در مصرف آب و عدم فرسودگی خاک می شود.
کم شدن میزان مصرف آب نه تنها موجب کاهش محصول نمی شود بلکه باعث افزایش میزان تولید خواهد شد و کیفیت محصول نهایی نیز افزایش پیدا خواهد کرد زیرا آب فقط ریشه گیاهان را تغذیه کرده و شاخ و برگ گیاهان خیس نمی شود. به دلیل زیر سطحی بودن لوله ها و تجهیزات تبخیر آب وجود نداشته و قطره چکان ها آهکی نمی شوند. علاوه بر این، عمر تجهیزات نیز افزایش پیدا می کند و تابش نور خورشید و رفت و آمد ماشین آلات کشاورزی موجب خراب شدن لوله ها نخواهد شد.
به دلیل محدود شدن آبیاری در منطقه ای که گیاهان وجود دارند، علف های هرز در زمین کشاورزی فرصت رشد نخواهند کرد. کود های شیمیایی را می توان، با استفاده از لوله ها و تجهیزات آبیاری به ریشه گیاه رساند و بدین ترتیب در میزان مصرف کود صرفه جویی می شود. با زیر سطحی شدن تجهیزات، برداشت محصول راحت تر شده و امکان آبیاری همزمان با برداشت محصول وجود دارد. این روش بسیار مناسب مناطقی است که خشک و کم آب هستند.
معایب آبیاری به روش زیر سطحی
آبیاری زیرسطحی هم مانند هر روش دیگری معایبی دارد که مهم ترین آن انسداد نازل ها می باشد. در این روش پس از خاموش شدن سیستم آبیاری، خاک به داخل قطره چکان نفوذ کرده و موجب گرفتگی آن می شود. البته در این سیستم می توان این مشکل را با استفاده از شست و شوی لوله ها و شیر های خلا شکن رفع کرد. علاوه بر این ریشه ها هم موجب انسداد نازل ها می شوند که برای جلوگیری از آن از مواد بازدارنده ی ورود ریشه استفاده می شود. عامل دیگری که در این روش موجب مسدود شدن نازل ها می شود جلک ها و باکتری ها می باشند که برای رفع آن، روش اسید شویی مورد استفاده قرار می گیرد.
به دلیل زیر سطحی بودن تجهیزات آبیاری جوندگان ریز ممکن است به لوله ها آسیب برسانند و آبیاری را دچار اختلال کنند. از معایب دیگر این روش تجمع نمک در نزدیکی سطح زمین است که این اتفاق موجب کاهش رشد محصول می شود. هزینه طراحی و اجرای این روش به نسبت سایر روش ها بالا می باشد ولی به جهت کاهش هزینه های آب، انرژی و نیروی انسانی این هزینه قابل توجیه است.
تجهیزات آبیاری زیرسطحی
تجهیزات آبیاری زیرسطحی شامل حوضچه تصفیه، شیر یک طرفه، فیلتر، شیر های شست و شو، لوله های آبیاری، لترال و دبی سنج است. برای افزایش بهره وری و عدم ایجاد مشکل در روند آبیاری بهتر است از تجهیزات درجه یک و باکیفیت استفاده شود.